چالش های محیط زیست

 ماهنامه تكاب- راسان رستمي: یکی از نیاز های امروز جامعه نگه داری بیشتر از محیط زیست و رعایت حقوق عمومی است و تخریب محیط زیست معلول نابرابریهای اجتماعی و استفاده های غلط از طبیعت و یکی از عوامل تضبیع حقوق انسانهاست.با نگاهی به متون دینی می توان دریافت که محیط زیست و توجه به تامین سلامت آن و حرکت در جهت دستیابی به محیط سالم از حقوق اساسی بشر است.قران درآیه 61 هود میفرماید:خداوند شما را از زمین خلق کرد و مامور آبادانی آن نمود.با نگاهی به وضعیت فعلی محیط زیست می توان دریافت که انسان در بهره برداری از طبیعت و محیط زیست به مسولیت خود در حفظ و حراست از آن به درستی عمل نکرده است.شاهد این سخن بحران های عظیمی است که محیط زیست دچار آن شده است، تخریب و نابودی روز افزون جنگل ها، مراتع نابودی گونه های نادر گیاهی و جانوری ،آلودگی آب ،خاک و هوا ،استفاده از سلاح های هسته ای و شیمیایی، ورود مواد نفتی و آلاینده های دیگر مانند فاضلاب کارخانه ها به رودخانه ها و دریا ها، آسیب دیدن لایه اوزن، باران های اسیدی ،مصرف زیاد سوخت های فسیلی، استفاده بی رویه از سموم دفع آفات نباتی و ده ها عامل آلوده کننده دیگر که در حال نابود کردن محیط زیست ما هستند و گفتن آن ها فقط بر تلخ کامی انسان ها می افزاید.مهم ترین آثار فعالیت انسان ها بر خاک شامل مسمومیت ،فرسایش ،زراعت مفرط ،محصولات تک کشتی، چریدن بیش از حد دام ها ،جنگل زدایی و بیابان زایی که باعث از بین رفتن تعادل موجود، میان روند تخریب ایجاد خاک و آلودگی آن میشوند .

از چالش های عمده پیش روی طبیعث در استان اذربایجان  غربي : آلودگی رودخانه ی مرزی ارس به پساب صنایع مس و معادن، آلودگی رودخانه محلی آجی چای به فاضلاب و سموم و کود های کشاورزی ،آلودگی هوا ،ثخریب زیسثگاه ها،معضلات مربوط به سیستم جمع آوری و دفع زباله ها.

همچنین مهم ترین  تاثیرات فعالیت های انسان بر روی آبها در سه مورد خلاصه می شود مصرف بیش از حد آب آلودگی فیزیکی یا شیمیایی آلودگی فیزیکی همچون آلودگی گرمایی(مصرف آب برای خنک کردن دستگاه های صنعتی که موجب افزایش دمای آب و در نهایت از بین رفتن برخی گونه های گیاهی یا جانوری می شود) یا آلودگی شیمیایی و همچنین  مصرف کود های نیتراتدار و فسفاتدار که خود عوامل دیگری را به وجود می آورند که موجب مرگ آبزیان می شود .

حق دیگری که در چهار چوب حق بهرهمندی از محیط زیست سالم است و باید از آن سخن گفت حق آموزش مسائل زیست محیطی است ،این وظیفه دولتهاست که نسبت به آموزش مسائل محیط زیست به افراد جامعه باید اقدام کنند.بر اساس حق بهره مندی از محیط زیست سالم هر شهروندی باید حق دسترسی به مراجع قضايی جبران خسارت زیست محیطی را داشته باشد ،همچینین همان طور که آیات بیان میکنند خداوند میفرمایند طبیعت و محیط زیست را برای انسان آفریده و انسان حق تصرف و استفاده از آن را دارد این حق برای همه انسان ها در همه زمان ها وجود دارد اما نه به گونه ای که سلامت، انسانیت و امنیت در خطر بی افتد.   

آلودگی را می توان یک تغییر نامطلوب در خواص فیزیکی شیمیایی و زیست محیطی هوا آب یا زمین تعریف کرد که باعث به خطر انداختن سلامت جسمی و روانی بقا و فعالیت های انسان و یا سایر موجودات زنده می شود ،گروه آلاینده را میتوان به صورت انحطاط ها و غیر انحطاط ها تشخیص داد انحطاط را میتوان تجزیه کرد و از بین برد یا مصرف کرد اما غیر انحطاط از راه های طبیعی تجزیه نمی شوند نمونه چنین آلاینده هایی جیوه ،سرب و برخی از ترکیبات آنان است با ذکر موارد عینی زیرکه همه ما روزانه با آن سرو کار داریم می توانیم از محیط زیست خود حفاظت کنیم :استفاده از پودر های لباس شویی و مایعات ظرفشویی با عوارض سوء کمتر متاسفانه این مواد با فواید بهداشتی زیاد آثار زیانبار به وجود می آورند زیرا فسفات و ترکیبات شیمیایی که در ساختمان آنها وجود دارد به مقدار زیاد در بیشتر مایعات ظرفشویی و پودر های لباس شویی وجود دارد وبا ورود فسفاتها به رودخانه ها و تالاب ها بر سرعت رشد و تکثیر علف های هرز اضافه می شود که باعث تقلیل اکسیژن آب و مرگ آبزیان می شود موارد زیر را به یاد داشته باشید مقدار کمتر از مواد پاک کننده (دترژانت ها)را مصرف کنید ،پاک کننده هایی را مصرف کنید که دارای فسفات کمتری باشند ،برخی از محصولات در مدت 5سال خود به خود تجزیه و نابود می شوند.

استفاده از باطری های قابل شارژ براثر زنگ زدگی مقدار زیادی از سموم خطرناک درون باطری ها به محیط راه می یابند که ترکیبات جیوه ای از مهم ترین آنهاست از باطری های یکبار مصرف استفاده نکنید،به جای آنکه مواد غذایی را داخل ورقه های آلومینیومی یا پلاستیک بپیچید آنها را داخل محفظه  ها و ظروفی که قابل شستشو و قابل مصرف مجدد هستند قرار دهید .

برای جمع آوری مایعات و پاک کردن لکه ها یا قطرات مواد غذایی به جای استفاده از دستمال های کاغذی از تکه پارچه های مستعمل استفاده کنیدو پس از شستشو آنها را برای مصرف مجدد آماده کنید.روغن و بخارات آن به شدت برای بدن مضر می باشد، به خاطر داشته باشید تا حد امکان از روغن های جامد استفاده نکنید یا در صورت استفاده ،مانع از سوختن آن شوید و از روغن سوخته برای مصرف بعدی استفاده نکنید.

نقش آلوده کننده تایر های مستعمل اتومبیل ها خیلی بیشتر از آن چیزی است که احتمال دارد در نگاه اول به نظر آید.انسان به عنوان جزعی از این جهان باید با دیگر مخلوقات خداوند همکاری سازنده و پایدار داشته باشد محیط زیست و طبیعت ،محلی است که انسان در آن متولد شده است ورشد و نمو کرده است و گهواره انسان محسوب میشود بدین سبب باید به گونه ای با آن رابطه برقرار کند که ضمن بر خوردار شدن از مواهب طبیعی در حفظ سلامت و پایداری آن نیز بکوشد .

آیات و روایات فراوانی وجود دارد  که نشان میدهد خداوند طبیعت و محیط زیست را برای انسان آفریده و او حق تصرف در آن را دارد اما از سوی دیگر تاکید میکند که حق بهره مندی از محیط زیست اختصاص به یک نسل ندارد  از این رو باید بهره برداری از آن اصولی و عادلانه باشد به طوری که هم نسل حاضر و هم نسل های آینده بتوانند در پناه آن زندگی سالمی داشته باشند بنابراین سوء استفاده از این حق که منجر به آلوده سازی ،تخریب و نابودی محیط زیست می شود  و در نتیجه به حق دیگران به ویژه نسل های آینده در استفاده از آن خللی وارد کند ممنوع است.